Πολλές γυναίκες που ταλαιπωρούνται από έντονο πόνο κατά την περίοδο (δυσμηνόρροια), καθώς και πολλές που υποφέρουν από υπογονιμότητα, αποδεικνύεται μετά από σχετική διερεύνηση ότι έχουν ενδομητρίωση.
Τι είναι η ενδομητρίωση
Ενδομητρίωση είναι η παρουσία ενδομητρίου έξω από την κοιλότητα της μήτρας. Ενδομήτριο είναι ο ιστός που καλύπτει εσωτερικά την κοιλότητα της μήτρας και αποτελεί το έδαφος όπου εμφυτεύεται το έμβρυο. Αν δεν προκύψει κύηση, το παλιό ενδομήτριο αποπίπτει με την έμμηνο ρύση (την περίοδο) και αντικαθίσταται από νέο. Φυσιολογικά το ενδομήτριο ανευρίσκεται μόνο μέσα στην μήτρα. Σε πολλές όμως περιπτώσεις, για λόγους που ακόμα μας είναι άγνωστοι, μπορεί να υπάρξουν εστίες ενδομητρίωσης στο τοίχωμα της πυέλου γύρω από την μήτρα, στις ωοθήκες και αλλού. Το έκτοπο αυτό ενδομήτριο ακολουθεί τον κύκλο της γυναίκας και προκαλεί μικρές αιμορραγίες κάθε μήνα μέσα στην κοιλιά, οι οποίες με την σειρά τους προκαλούν ερεθισμό, πόνο και φλεγμονώδη αντίδραση. Σε περίπτωση που το αίμα εγκλωβιστεί μέσα στην ωοθήκη προκύπτουν ενδομητριοειδείς κύστεις, οι οποίες ονομάζονται και σοκολατοειδείς διότι το περιεχόμενο παλιό αίμα ομοιάζει με παχύρευστη σοκολάτα. Σε άλλες περιπτώσεις η χρόνια φλεγμονή μπορεί να δημιουργήσει ουλώδη ιστό και να κάνει τα όργανα της πυέλου να παραμορφωθούν ή/και να κολλήσουν μεταξύ τους, δηλαδή να δημιουργηθούν συμφύσεις. Οι συμφύσεις στις σάλπιγγες μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη και στειρότητα. Μειωμένη γονιμότητα προκαλούν επίσης και οι παράγοντες φλεγμονής που εκλύουν οι εστίες ενδομητρίωσης.
Τι σημαίνει για την γυναίκα η ενδομητρίωση
Το κύριο πρόβλημα που προκαλεί η ενδομητρίωση στην γυναίκα είναι δυσμηνόρροια, δηλαδή έντονο πόνο κατά την έμμηνο ρύση. Ενίοτε μπορεί να προκαλεί χρόνιο πυελικό άλγος ανεξάρτητο από την φάση του κύκλου, επώδυνη σεξουαλική επαφή (δυσπαρέυνοια), υπογονιμότητα και άλλες λιγότερο συχνές εκδηλώσεις. Πολλές γυναίκες μπορεί να έχουν τέτοια συμπτώματα, χωρίς να έχουν ενδομητρίωση, ενώ άλλες μπορεί να έχουν ενδομητρίωση χωρίς να έχουν συμπτώματα.
Η ενδομητρίωση δεν απειλεί την υγεία ή την ζωή της γυναίκας, όμως ο πόνος που προκαλεί μπορεί να είναι τόσο έντονος που να περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητές της και να επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα της ζωής της και την ψυχολογική της κατάσταση.
Πως προκαλείται η ενδομητρίωση
Δεν είναι γνωστό τι προκαλεί την ενδομητρίωση. Πιστεύεται ότι αίμα περιόδου μπορεί να περάσει μέσω των σαλπίγγων στο εσωτερικό της κοιλιάς και τα κύτταρα του ενδομητρίου να εμφυτευθούν στα όργανα της πυέλου. Μια άλλη πιθανή οδός διασποράς είναι το φλεβικό και το λεμφικό δίκτυο. Επίσης, έχει υποστηριχθεί η μεταπλασία των κυττάρων της κοιλιάς σε ενδομηριωσικά. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει κάποια κληρονιμική – γονιδιακή συσχέτιση και συμμετοχή του ανοσοποιητικού συστήματος. Αντιθέτως, η ενδομητρίωση δεν προκαλείται από μικρόβια και δεν είναι μεταδοτική.
Πως μπορεί να μάθει η γυναίκα αν έχει ενδομητρίωση
Η διάγνωση της ενδομητρίωσης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο ιστορικό της γυναίκας, δηλαδή τα συμπτώματα που περιγράφει. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος των έσω γεννητικών οργάνων μπορεί να βοηθήσει αν υπάρχει κάποιο εύρημα όπως π.χ. ενδομηριωσική κύστη, όμως οι μικρές εστίες ενδομητρώσης και οι συμφύσεις δεν είναι ορατές υπερηχογραφικά. Η κλινική εικόνα δεν αρκεί για να τεκμηριώσει την διάγνωση της ενδομητρίωσης με βεβαιότητα, ωστόσο πολλές φορές περιοριζόμαστε σε αυτήν και επιλέγουμε την θεραπευτική οδό με βάση τις ενδείξεις που έχουμε.
Εάν κριθεί σκόπιμη, η εξέταση εκλογής για την διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι η λαπαροσκόπηση. Πρόκειται για μια μικρή χειρουργική επέμβαση κατά την οποία εισάγεται μια κάμερα μέσα στην κοιλότητα της κοιλιάς δια μέσου μιας μικρής (1cm) τομής στον ομφαλό. Σε περίπτωση που υπάρχουν εστίες ενδομητρίωσης, συμφύσεις και άλλες εκδηλώσεις της νόσου, μπορούν να αποκατασταθούν στον ίδιο χρόνο, δηλαδή η διαγνωστική λαπαροσκόπηση γίνεται επεμβατική. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για νοσηλεία μιας μέρας και η γυναίκα επιστρέφει στις δραστηριότητές της άμεσα.
Πως θεραπεύεται η ενδομητρίωση
Η χειρουργική θεραπεία δεν είναι ούτε η μοναδική, ούτε και η πρώτη επιλογή. Η θεραπευτική προσέγγιση εξατομικεύεται ανάλογα με την συμπτωματολογία, την ηλικία, τον οικογενειακό προγραμματισμό, και τις προσωπικές συνθήκες σε κάθε περίπτωση.
Εφόσον το κύριο πρόβλημα είναι η δυσμηνόρροια, η αντιμετώπιση του άλγους με αντιφλεγμονώδη και αναλγητικά αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής.
Σε γενικές γραμμές οτιδήποτε καταστέλλει την έμμηνο ρύση δρα ευεργετικά. Για τον λόγο αυτόν η κύηση και η γαλουχία βελτιώνουν την συμπτωματολογία, ενώ η τελική θεραπεία επέρχεται με την εμμηνόπαυση. Για τεχνητή καταστολή του ενδομητρίου διαθέτουμε διάφορες ορμονικές θεραπευτικές λύσεις, όπως είναι τα αντισυλληπτικά χάπια, τα προγεστερινοειδή σκευάσματα που μπορεί να χορηγηθούν με μορφή χαπιών ή μορφή ενδομητρίου σπειράματος (σπιράλ), και οι ενέσιμες θεραπείες καταστολής της λειτουργίας των ωοθηκών.
Συμπληρωματικά ή εναλλακτικά προς την φαρμακευτική αγωγή, καταφεύγουμε σε χειρουργική θεραπεία, η οποία αποβλέπει στην αφαίρεση ή την καταστροφή όλων των εστιών έκτοπου ενδομητρικού ιστού. Η επέμβαση συνήθως γίνεται λαπαροσκοπικά, δηλαδή με την βοήθεια ενδοσκοπίου και μέσω πολύ μικρών τομών στην κοιλιά, με νοσηλεία μιας μέρας και άμεση ανάρρωση.
Λόγω της χρονιότητας της νόσου, των συχνών υποτροπών, και δεδομένου ότι δεν υπάρχει απόλυτη θεραπεία, συχνά απαιτείται συνδυασμός θεραπευτικών λύσεων.
Συμπερασματικά
